Verdrinken zonder water • De memoires van VOC-matroos Jan Ambrosius Hoorn, 1758-1778, door Moree & Van Sterkenburg

De 17-jarige Jan Ambrosius Hoorn, geboren in Gouda, vertrok in 1758 zonder medeweten van zijn ouders naar Azië op het VOC-schip Leiden. Hij maakte veel mee: ziekte en sterfte aan boord, mishandeling door officieren, kannibalisme op Timor, en een militaire expeditie in Siak. Hoorn keerde in 1762 terug in Amsterdam en scheepte een jaar later in op de Lekkerland richting Ceylon. Ongelukkig in de liefde, zeilde hij gedesillusioneerd naar Batavia.

Na allerlei baantjes werd Hoorn in 1770 benoemd tot substituut waterfiscaal bij de Raad van Justitie in Batavia. Zo kreeg hij gelegenheid te participeren in de wijdverspreide corruptie en zelfverrijking tijdens de nadagen van de VOC. In 1778 keerde Hoorn als welgesteld man naar de Republiek terug en vestigde zich als rentenier in Zwolle, en later in Kampen, waar hij in 1821 overleed.

De Groninger uitgever Wolter van Boekeren tekende zijn Hoorns Aziatische avonturen op. Het resultaat verscheen in 1819 onder de titel Mijne lotgevallen ter zee, en bedrijven op Batavia. In dienst der (voormalige) O.I. Comp. Het is een goed leesbaar verhaal, vol overdrijving en zelfoverschatting, van een eigenwijze, handige en soms emotionele man. De bezorgers van Hoorns memoires gingen op zoek naar het waarheidsgehalte van de sterke verhalen van Hoorn. En wat bedoelde hij met verdrinken zonder water?

Verdrinken zonder water verscheen als deel 113 in de reeks Werken van de Linschoten-Vereeniging.

Over de serie
De Linschoten-Vereeniging is genoemd naar de ontdekkingsreiziger Jan Huygen van Linschoten (1562-1611). De Vereeniging bevordert de belangstelling voor het historische reisverhaal en geeft sinds 1908 jaarlijks een uniek scheepsjournaals of reisverslagen van handelslieden, diplomaten en avonturiers, uit. Dankzij een inleiding en een uitgebreide annotatie zijn deze publicaties toegankelijk gemaakt voor de hedendaagse lezer. De prachtige uitvoering van de Werken van de Linschoten-Vereeniging is in al die jaren niet veranderd. Alleen de nieuwste delen hebben behalve het klassieke blauwe linnen ook nog een stofomslag in kleur. Nog elk jaar wordt minstens één nieuw deel aan de Werken toegevoegd. De Werken van de Linschoten-Vereeniging vormen niet alleen een waardevolle, maar tevens een goed toegankelijke reeks voor lezers en onderzoekers.