Na de dramatische gebeurtenissen van 11 september 2001 zijn het vooral de fundamentalistische stromingen die de boventoon voeren in de meeste overzichten van het islamitisch denken. Extremisten en fundamentalisten hebben een veel prominentere plaats gekregen dan ze ooit hadden durven dromen.
In Reformation of Islamic Thought onderzoekt de gerenommeerde Egyptische geleerde Nasr Abû Zayd de positieve, liberale en inclusieve bijdragen van moslimdenkers. Hij neemt de lezer mee op een kritische reis door de moslimwereld, waar moslimdenkers van Egypte en Iran tot Indonesië proberen de islam te ontdoen van traditionalistische en legalistische interpretaties. Daartegenover benadrukken ze de waarde van een culturele, verlichte Islam en een individualistisch geloof. Velen beschouwen de dogmatische islam van de conservatieven, die vaak wordt gesteund door totalitaire politieke regeringen, als volstrekt achterhaald; ze willen die interpretaties vervangen door een spirituele en ethische islam. In hoeverre zijn deze hervormingsgezinde denkers betrokken bij een daadwerkelijke vernieuwing van het islamitisch denken? Slagen ze erin te ontsnappen aan de traditionalistische valkuil van een uitsluitend negatief beeld van het Westen?